Je eigen lijnen door de poeder trekken of juist een aantal dagen door de bergen touren. We hebben allemaal onze eigen, onvergetelijke ervaringen die ons keer op keer weer naar de bergen trekken. De meeste rijders zijn zich bewust van de risico’s, maar niet iedereen handelt er ook naar. Elk jaar weer zijn er berichten van skieërs of boarders die in een lawine terecht komen; vaak komt een redding te laat en zijn de gevolgen fataal.
Het incident met Prins Friso in februari 2012 heeft een hoop media aandacht gekregen. Deze onfortuinlijke gebeurtenis heeft voor veel mensen echter wel het besef gecreëerd dat sneeuwlawines een groot gevaar betekenen. Hoewel de risico’s nooit geheel uitgesloten kunnen worden, kunnen ze wel degelijk beperkt worden. Kennis van de verschillende soorten lawines en hun gevaren zijn dan onontbeerlijk.
Wat is een lawine
Een (sneeuw)lawine is een grote hoeveelheid sneeuw die met hoge snelheid van een heuvel afkomt. Lawines worden veroorzaakt doordat de krachten op de sneeuwdek groter worden dan de sterkte ervan. Dit kan komen door geleidelijk toenemende (krachten door) sneeuwval of door een plotse verzwakking van de sneeuwdek, door bijv. een skiër, dier of explosief. Een lawine neemt na veroorzaking snel toe in snelheid, massa en volume terwijl het meer sneeuw, en eventueel rotsen, bomen en ander puin meeneemt.
Soorten lawines
In principe onderscheiden we twee soorten lawines; plaatlawines en losse sneeuwlawines.
Plaatlawine/plaklawine
Karakteristiek voor een plaatlawine is dat het lijkt alsof ze als een plaat uit de omliggende sneeuw gesneden zijn. Een plaatlawine ontstaat voornamelijk op hellingen steiler dan 30° met een sterk gebonden sneeuwdek (de plaat) op een glijlaag, en kan qua dikte variëren van enkele centimeters tot enkele meters. Rond 90% van de dodelijke slachtoffers van lawines komt om in dit type lawine.
Losse sneeuwlawine
Kenmerkend voor een losse sneeuwlawine is dat ze in één punt beginnen en breder worden naar de voet van de helling toe (peervormig) naarmate ze meer ongebonden sneeuw losmaken en meevoeren. Het sneeuwdek heeft weinig cohesie en kan door een kleine verstoring in gang gezet worden.
Poederlawine
Een lawine die uit losse droge sneeuw bestaat, kan zich ontwikkelen tot een poederlawine als de losse sneeuw een soort poederwolk vormt die voor de “vaste” lawine uit gestuwd wordt. Een poederlawine kan snelheden bereiken van 100-300 km/u en is gevaarlijk door de drukgolf die opgebouwd wordt in de poederwolk die dit type lawine zijn destructieve karakter geven.
Natte sneeuwlawine
Een natte sneeuwlawine ontwikkelt niet zulke hoge snelheden (10-40 km/u) maar kan desondanks erg veel schade aanrichten door de hoge dichtheid van de sneeuw in de lawine.
Gevaar
Poederlawines zijn gevaarlijk door de hoge snelheden die ze bereiken. Ze kunnen gemakkelijk bomen en puin meenemen waardoor de kans op mechanisch letsel toeneemt. Ook kan dit type lawine je longen volpersen met poedersneeuw wat de kans op verstikking doet toenemen.
Rol- of glijlawines zijn gevaarlijk doordat je hierdoor gemakkelijk meegesleurd en (gedeeltelijk) onder bedolven kunt worden. De sneeuw wordt vaak sterk aangedrukt waardoor je jezelf moeilijk (vrijwel niet) kunt uitgraven; zelfs in geval van gedeeltelijke bedelving. Hier bestaat de kans op verstikking door een tekort aan zuurstof of de opbouw van koolstofmonoxide, en op onderkoeling.
Uit een recent onderzoek blijkt dat de overlevingskans voor iemand die onder een lawine is gekomen snel afneemt naarmate de tijd verstrijkt. Voorheen werd n.a.v. Zwitsers onderzoek aangenomen dat na ongeveer 18 minuten de overlevingskans 80% is en daarna snel afneemt. In dit recente onderzoek werden ook Canadese gegevens meegenomen; bij de Canadese gegevens werd de 80% al bereikt na zo’n 10 minuten.
Classificate van het lawinegevaar
In Europa is het lawinegevaar ingedeeld in 5 verschillende risiconiveau’s. In de tabel hieronder zie je deze niveau’s met uitleg de de bijbehorende kleur van de vlag. Er gaan stemmen op om elk niveau een eigen vlag te geven om zo de risiconiveau’s beter te communiceren.
| Risico Niveau | Sneeuw stabiliteit | Vlag | Lawine risico |
| 1 – Gering | Sneeuwdek is over het algemeen erg stabiel | Groen | Lawines zijn onwaarschijnlijk, behalve wanneer zeer steile hellingen zwaar belast worden. Minieme kans op kleine, spontane lawines. |
| 2 – Matig | Op sommige steile hellingen is het sneeuwdek matig stabiel. Op andere hellingen is de sneeuw erg stabiel. | Geel | Lawines kunnen veroorzaakt worden wanneer zware belastingen worden uitgeoefend op steile hellingen. Minieme kans op grote, spontane lawines. |
| 3 – Aanzienlijk | Op veel steile hellingen is de stabiliteit van het sneeuwdek matig tot zwak | Oranje | Lawines kunnen veroorzaakt worden op veel hellingen, zelfs met lichte belasting. Kans op gemiddelde tot grote, spontane lawines neemt toe op sommige hellingen. |
| 4 – Groot | Op vrijwel alle steile hellingen is het sneeuwdek niet stabiel | Rood | Waarschijnlijkheid van lawines op veel hellingen door lichte belasting neemt toe. Kans op grote, spontane lawines neemt toe op veel hellingen. |
| 5 – Zeer groot | Het sneeuwdek is in zijn algemeenheid niet stabiel | Rood-Zwart | Zelfs op vlakkere hellingen neemt de kans op grote, spontane lawines toe. |
Risico op een lawine minimaliseren?
In zo’n 90% van de gevallen waarbij mensen betrokken zijn, wordt de lawine veroorzaakt door mensen. Wat kun je doen om de kans dat je een lawine te veroorzaakt zo klein mogelijk te houden? Lees alles over de factoren die meespelen in het veroorzaken van een lawine op onze pagina ‘lawine risico minimaliseren‘.